Орнықты даму мақсаттары

Орнықты даму саласындағы мақсаттар (ОДМ) (ағылшынша Sustainable Development Goals (Mdgs)) - 2015 жылы БҰҰ Бас ассамблеясы "баршаға жақсы және неғұрлым орнықты болашаққа қол жеткізу жоспары" ретінде әзірлеген өзара байланысты 17 мақсаттың жиынтығы. Бұл мақсаттар Бас ассамблеяның "2030 жылға дейінгі кезеңге арналған күн тәртібі" қарарында көрсетілген және олар Мыңжылдық даму мақсаттарын алмастырды. Бас ассамблеяның "Біздің әлемді қайта құру: 2030 жылға дейінгі орнықты даму саласындағы күн тәртібі" қорытынды құжатында 17 жаһандық мақсат пен 169 тиісті міндеттер бар.

Кедейлікті жою

Әр түрлі аспектілер мен деңгейлерде кедейлікті жоюға және қоғамның тең және тұрақты дамуына ықпал ету.

  • Кедей отбасыларға білім берудің қолжетімділігін арттыру-тегін білім беруді қамтамасыз етуге бағытталған бағдарламаларды қолдау және кедей отбасылардан шыққан балаларға сапалы білім алуға мүмкіндік беру үшін стипендия беру.
  • Шағын ауылдық қауымдастықтардағы кәсіпкерлікті қолдау-жұмыс орындарын құру және ауыл халқының табысын арттыру үшін ауылдық жерлердегі шағын кәсіпорындар мен стартаптарды қаржыландыру.
  • Шағын фермерлерді технологиялық қолдау-шағын фермерлерге заманауи ауылшаруашылық технологияларына қол жетімділікті қамтамасыз ету және оларды пайдалануды үйрету.
  • Жұмыс орындарын құру және кәсіптік оқыту-кедей және жұмыссыз азаматтар үшін жұмыс орындарын құру және оқыту бағдарламаларын қолдау.
Аштықты жою

Аштықты жою, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тамақтануды жақсарту және ауылдың тұрақты дамуы.

  • Тұқымдық әртүрлілік және ауыл дамуы - орнықты ауыл шаруашылығын дамыту және дақылдардың шектеулі санына тәуелділікті қысқарту үшін ауыл шаруашылығы дақылдары мен тұқымдарының әртүрлілігін сақтау және дамыту жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Ауыл шаруашылығын сақтандыру - фермерлер үшiн өнiм мен малды сақтандыру бағдарламаларын оларды табиғи зiлзалалар кезiндегi шығындардан қорғай отырып қаржыландыру.
  • Азық-түлік шығындарымен және қалдықтарымен күрес - өндірістен тұтынуға дейін жабдықтау тізбегінің барлық кезеңдерінде азық-түлік шығындары мен қалдықтарын қысқарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және енгізу.
  • Ауылдық өңірлерді және әлеуметтік инфрақұрылымды дамыту - ауыл халқының өмір сүру жағдайын жақсарту үшін мектептерді, ауруханаларды, жолдарды және басқа да әлеуметтік инфрақұрылымды салуды қоса алғанда, ауылдық өңірлерді дамыту жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
Жақсы денсаулық және әл-ауқат

Халықтың денсаулығын жақсарту, өлім-жітім мен сырқаттану деңгейін төмендету, сондай-ақ физикалық және психикалық салауаттылыққа қол жеткізу үшін жағдай жасау.

  • Цифрлық денсаулық сақтау және телемедицина - медициналық қызметтердің қолжетімділігін жақсарту, консультациялар және денсаулық жағдайына мониторинг жүргізу үшін, әсіресе шалғайдағы және қол жетімсіз өңірлерде денсаулық сақтау саласына цифрлық шешімдерді енгізу.
  • Созылмалы аурулардың алдын алу - диабет, жүрек-қан тамырлары аурулары және қатерлі ісік сияқты созылмалы аурулардың алдын алу жөніндегі білім беру бағдарламалары мен іс-шараларды қаржыландыру.
  • Жұқпалы аурулармен күрес және вакцинация - АИТВ, туберкулез және осы сияқты басқа да жұқпалы ауруларды вакцинациялау және бақылау жөніндегі бағдарламаларды қолдау.
  • Салауатты өмiр салты және дене белсендiлiгi - салауатты өмiр салтын, дене белсендiлiгi мен дұрыс тамақтануды дәріптеу жөнiндегi ақпараттық науқандар мен бағдарламалар өткiзу.
Сапалы білім

Сапалы білім беруді қамтамасыз ету және өмір бойы оқытудың барлық мүмкіндіктеріне жәрдемдесу.

  • Білім беруді цифрландыру және онлайн-оқыту - географиялық орналасуына қарамастан оқытудың қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін онлайн білім беруді дамыту және цифрлық білім беру платформаларын құру.
  • Білім беру инфрақұрылымы - технологиялық білім беру инфрақұрылымын және материалдық-техникалық базаны құруды және/немесе жаңартуды қаржыландыру.
  • Кәсіптік дағдыларды оқыту және болашақ жұмысқа даярлау - оқушыларға кәсіптік дағдыларды дамытуға және тағылымдамадан өту мен практикалық оқытуды қоса алғанда, болашақ жұмысқа дайындалуға көмектесуге бағытталған бағдарламаларды қолдау.
Гендерлік теңдік

Жынысына қарамастан барлығына тең құқықтар мен мүмкіндіктерді қамтамасыз ету.

  • Әйелдер кәсіпкерлігіне жәрдемдесу-өздерінің экономикалық тәуелсіздігі мен кәсіпкерлік дағдыларын арттыру мақсатында өз бизнестерін дамытқысы келетін әйелдерді қаржыландыру және оқыту.
  • Ана мен бала денсаулығы-ана мен бала денсаулығын жақсартуға, соның ішінде антенатальды және босанғаннан кейінгі медициналық көмекке қол жеткізуге бағытталған денсаулық сақтау бағдарламаларын қолдау.
Таза су және санитарлық тазалық

Барлығына қауіпсіз ауыз су мен санитарлық қызметтердің қолжетімділігін қамтамасыз ету.

  • Ауылдық аудандарда сумен жабдықтау және кәріз инфрақұрылымын дамыту - таза ауыз суға қолжетімділікті қамтамасыз ету және санитарлық жағдайларды жақсарту үшін ауылдық облыстарда сумен жабдықтау және кәріз жүйелерін салуды қаржыландыру.
  • Су ресурстарын үнемдеу және басқару - ластануды болдырмау және су бассейндеріне қамқорлық жасау жөніндегі шараларды қоса алғанда, су ресурстарын орнықты басқару жөніндегі бағдарламаларды қолдау.
  • Білім беру мекемелерінде гигиеналық жағдайларды қамтамасыз ету - дәретханалар салуды және гигиеналық материалдарды қамтамасыз етуді қоса алғанда, мектептерде және басқа да білім беру мекемелерінде санитарлық жағдайлар жасауды қаржыландыру.
  • Су көздерінің ластануына қарсы күрес - су сапасының мониторингін және қалдықтарды жинау мен қайта өңдеуді қоса алғанда, су көздерінің ластануының алдын алу және оған қарсы күрес жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Ауыл дамуы мен орнықты ауыл шаруашылығына жәрдемдесу - су ресурстарын орнықты пайдалануды ескере отырып, ауыл шаруашылығын дамыту және суару мен суды үнемдеудің қазіргі заманғы әдістерін енгізу.
Қол жетімді және таза энергия

Энергияға қолжетімділікті жақсарту және анағұрлым орнықты энергия көздеріне көшу.

  • Күн және жел энергиясын дамыту - таза энергия өндіру және қазба отындарына тәуелділікті азайту үшін күн және жел электр станцияларын салуды қаржыландыру.
  • Тұрғын үй секторындағы энергия тиімділігін жақсарту - энергия тұтынуды азайту үшін тұрғын үйлерде энергия үнемдейтін технологиялар мен жабдықтар орнату жөніндегі бағдарламаларды қолдау.
  • Электромобильдер үшін инфрақұрылымды дамыту - электромобильдер үшін зарядтау станциялары желісін құру және экологиялық автокөлікке көшуді көтермелеу.
  • Алыс және дамымаған аудандарда энергияға қол жеткізуге жәрдемдесу дәстүрлі желілерге қолжетімділік жоқ шалғай жерлерде күн және жел энергиясы негізінде энергиямен жабдықтаудың шағын жүйелерін дамыту
  • Орнықты энергия туралы оқыту және ақпараттандыру - орнықты энергияның артықшылықтары туралы хабардар болуды арттыру және оны пайдалануға ықпал ету үшін білім беру бағдарламалары мен ақпараттық науқандарды қолдау.
Лайықты жұмыс және экономикалық өсу

Жұмыс орындарын құру, экономикалық өсімді арттыру және лайықты еңбек жағдайларын қамтамасыз ету.

  • Шағын және орта кәсіпорындарды (ШОК) қолдау - кредит бөлуді және кәсіпкерлік бойынша консультациялар беруді қоса алғанда, ШОК дамыту және қолдау жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
  • "Жасыл" жұмыспен қамтуға жәрдемдесу - жасыл өсімге және осы салада жұмыс орындарын құруға ықпал ету үшін тұрақты және экологиялық жауапты бизнеспен байланысты жобалар мен кәсіпорындарды қолдау.
Индустрияландыру, инновация және инфрақұрылым

Орнықты инфрақұрылым құру, инклюзивті және орнықты өнеркәсіпті ынталандыру және инновацияларға жәрдемдесу.

  • Ақылды қалалар мен инфрақұрылымды дамыту - көлiктi басқару жүйесiн, энергия үнемдеу мен цифрлық интеграцияны қоса алғанда, ақылды қалалардың инфрақұрылымын құру жөнiндегi бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Экологиялық орнықты көлiк жүйесiн дамыту - электромобильдердi, қоғамдық көлiктi және велосипед жолдарын қоса алғанда, экологиялық таза және тиiмдi көлiк шешiмдерiн қаржыландыру.
  • Зерттеулер мен әзірлемелерді қолдау - урбанизация, медицина, энергетика және ақпараттық технологиялар сияқты түрлі салалардағы зерттеу бағдарламалары мен инновациялық жобаларды қаржыландыру.
  • Қолжетімді және жоғары жылдамдықты интернет-инфрақұрылымды дамыту - ақпарат пен білімге қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін шалғай және халқы аз аудандарда жоғары жылдамдықты интернет үшін инфрақұрылым құруды қолдау.
Теңсіздікті азайту

Кірістер, мүмкіндіктер мен ресурстарға қол жетімділіктің теңсіздігін азайту.

  • Осал топтар үшін оқыту және біліктілікті арттыру - мүмкіндігі шектеулі адамдар, жастар және басқа да осал топтар үшін білім беру мүмкіндіктері мен біліктілікті арттыру бағдарламаларын ұсыну.
  • Шалғай өңірлерде орнықты экономикалық дамуға жәрдемдесу - орталық пен периферия арасындағы алшақтықты қысқарту үшін аз қоныстанған және шалғайдағы аудандарда инфрақұрылымдық жобалар мен даму бағдарламаларын қаржыландыру.
Тұрақты қалалар мен елді мекендер

Орнықты және тіршілікке қабілетті қалалар мен қоныстар құру.

  • Қалалық қоғамдық инфрақұрылымды дамыту - саябақтарды, скверлердi, спорт алаңдарын және қоғамдық көлiктi қоса алғанда, қалалық инфрақұрылымды құру және жақсарту жөнiндегi бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Энергия тиімді үйлер мен ғимараттарды қолдау - күн панельдерін орнату, жылу оқшаулауды жақсарту және ғимараттарда энергия үнемдейтін технологияларды енгізу үшін бағдарламалар мен субсидияларды қолдау.
  • Орнықты және инклюзивті көлік жүйелерін дамыту - автомобиль кептелістері мен қоршаған ортаның ластануын азайтуға ықпал ететін велосипед жолдарын, жаяу жүргіншілер аймақтары мен қоғамдық көлікті қоса алғанда, қолжетімді және ыңғайлы көлік жүйелерін құру.
  • Ластануға қарсы күрес және ауа сапасын жақсарту - атмосфераға ластаушы заттардың шығарындыларын азайту және қалалардағы ауа сапасын бақылау жөнiндегi шараларды қолдау және енгiзу.
  • Экологиялық орнықты туристік бағыттарды дамыту - табиғат қорғау туризмі мен мәдени іс-шараларға баса назар аудара отырып, қалалар мен ауылдық аудандардың орнықты дамуына ықпал ететін туризмді қолдау және дамыту.
Жауапты тұтыну және өндіріс

Қалдықтарды азайту, ресурстарды тиімді пайдалану және тұрақты тұтыну.

  • Орнықты өндіріс пен тұтынуға жәрдемдесу - тауарлар мен көрсетілетін қызметтерді орнықты өндіру үшін бағдарламалар мен стандарттарды, сондай-ақ орнықты тұтыну практикалары туралы ақпараттық науқандарды қолдау.
  • Пластикалық ластануға қарсы күрес - пластикалық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйелерін, сондай-ақ пластикті пайдалануды қысқарту жөніндегі ақпараттық науқандарды әзірлеу.
  • Қалдықтар мен ресурстарды орнықты басқару - материалдарды бөлек жинау мен қайта өңдеуді қоса алғанда, қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаларды қолдау, сондай-ақ халықты орнықты практикаларға оқыту.
Климаттың өзгеруіне қарсы күрес

Адам қызметінің климатқа әсерін төмендету және климаттың өзгеруіне бейімделу.

  • Энергия тиімділігін арттыру және шығарындыларды азайту - парниктік газдар шығарындыларын азайту және өнеркәсіп пен көліктегі энергия тиімділігін арттыру жөніндегі жобаларды қаржыландыру.
  • Жаңартылатын энергия көздерін дамыту - күн, жел және су электр станцияларын қоса алғанда, жаңартылатын энергияға инвестициялар.
  • Ормандарды қорғау және қалпына келтiру - ормандарды қорғау және қалпына келтiру, сондай-ақ орманды тұрақты пайдалану жөнiндегi бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Қалалардың көміртегі ізімен күрес - қоғамдық көлікті дамытуды және көлігі бар автомобильдерді пайдалануды азайтуды қоса алғанда, қалалардың көміртегі ізін төмендету жөніндегі шараларды қолдау. 
  • Климаттық өзгерістер туралы білім беру және ақпараттық науқандар - халықтың климаттық өзгерістер мен олардың салдары туралы хабардар болуын арттыру үшін білім беру науқандары мен іс-шараларды өткізу.
Теңіз экожүйелерін сақтау

Теңiз экожүйелерi мен ресурстарын қорғау және басқару.

  • Теңiз қорықтары және шектеулi балық аулау - теңiз қорықтарын қолдау және теңiз экожүйелерiн қорғау және орнықты балық аулау үшiн балық аулауға шектеулер енгiзу.
  • Теңіздер мен мұхиттардың ластануына қарсы күрес - пластикалық қалдықтарды жинау және қайта өңдеу және теңіздер мен мұхиттарды басқа да ластау жүйесін қаржыландыру.
  • Тұрақты акваөсіру өндірісі - жабайы балық қорларына қысымды азайту үшін акваөсірудің тұрақты әдістерін қолдау.
  • Теңіз экожүйелерін мониторингілеу және зерттеу - теңіз экожүйелерін зерттеуді олардың жай-күйі мен динамикасын неғұрлым дәл түсіну үшін қаржыландыру.
  • Теңiз күзетi туралы бiлiм беру және ақпарат беру - теңiз экожүйелерiн қорғаудың маңыздылығы туралы хабардар болуды арттыру үшiн бiлiм беру науқандары мен iс-шараларды қаржыландыру.
Құрлық экожүйелерін сақтау

Биологиялық әртүрлілікті сақтау және құрлық экожүйелерін тұрақты басқару.

  • Орман экожүйелерін қалпына келтіру және қорғау - кесілген ормандарды қалпына келтіру және биологиялық әртүрлілікті қорғау үшін қорғалатын табиғи резерваттар құру жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Орнықты ауыл және орман шаруашылығына жәрдемдесу - агроэкологиялық практикаларды қолдануды қоса алғанда, ауыл және орман шаруашылығының орнықты әдістеріне көшуде фермерлер мен ағаш кесушілерді қолдау..
  • Жабайы түрлерді заңсыз аулауға және сатуға қарсы күрес - жабайы түрлерді заңсыз аулауға және олардың заңсыз саудасына қарсы күрес жөніндегі жобаларды қаржыландыру.
Бейбітшілік, әділеттілік және тиімді институттар

Бейбітшілікті, қауіпсіздікті, әділеттілікті қамтамасыз ету және құқықтық тәртіп институттарын нығайту.

  • Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес және этиканы нығайту - сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиялар мен бақылау және этикалық білім беру тетіктерін қолдау..
  • Әділ және орнықты қоғамға жәрдемдесу - осал топтарды қолдауды қоса алғанда, әлеуметтік ынтымақ пен әділеттілікті нығайту жөніндегі бағдарламаларды қаржыландыру.
  • Адам құқықтарын қамтамасыз ету және қылмыс құрбандарын қорғау - зорлық-зомбылық пен үйдегі зорлық-зомбылық құрбандарын қоса алғанда, адам құқықтарын қорғау және қылмыс құрбандарын қолдау тетіктерін қаржыландыру.
Тұрақты даму мақсатындағы әріптестік

Орнықты дамудың барлық мақсаттарына қол жеткізу үшін жаһандық ынтымақтастықты нығайту және серіктестік.

  • Технологиялық ынтымақтастыққа жәрдемдесу-технологиялық мүмкіндіктерді жақсарту мақсатында елдер мен өңірлер арасында технологиялар мен білім алмасу бағдарламаларын қаржыландыру.
  • Тәжірибе мен білім алмасуға жәрдемдесу-елдер мен қоғамдық ұйымдар арасында тәжірибе алмасу және білім беру үшін платформалар мен бастамаларды қолдау.