Кейбір еуропалық елдерде түрлі заттарды тапсырғаның үшін ақша алуға болады. Мұндай аппараттар Қазақстанда да жұмыс істейді. Олардың қандай пайда беретіні туралы NUR.KZ-те.
Фандоматтар - бұл түрлі көлемдегі пластик және шыны бөтелкелерді, алюминий банкаларын, кейде тетрапакты және тіпті ескі ұялы телефондарды қайта өңдеуге қабылдайтын үлкен роботтандырылған аппараттар.
Бұл ыдыспен жұмыс істеудің орасан зор ойластырылған жүйесі, оған мемлекеттік органдар, коммерциялық компаниялар, өндірушілер, қайта өңдеушілер және түпкілікті тұтынушылар қатысады.
Freedom Holding Corp тұрақты даму жөніндегі бас директоры Бағлана Мусинаның хабарлауынша, Қазақстандағы фандомат иелері түрлі адалдық жүйелерін ұсынады. Барлығы серіктес компанияларға байланысты.
Сарапшының айтуынша, қазақстандықтар жыл сайын 100 мың тоннадан кем емес пластикалық бөтелке лақтырады.
Сондықтан қайта өңдеу үшін қалдықтарды жинаудың ең тиімді тетігі қайта өңделетін бөтелке немесе банка «екінші өмірге» ие бола алатын фандомат болып саналады. Сонда ол бөтелкенің ыдырау мерзімі жүздеген жылды құрайтын қоқыс полигонына жіберілмейді.
"Фандоматты пайдаланған оңай болғаны соншалық, оны бала да өз бетінше пайдалана алады - бос банканы немесе бөтелкені арнайы қабылдау терезесіне түсіру жеткілікті.
Бұдан әрі сканер штрих-кодты есептейді және ыдыстың көлемін, салмағы мен материалын танып алады, содан кейін ол сығымдалады (орта есеппен бір фандомат 130-дан 800-ге дейін бөтелке мен банканы сыйдырады), толтырғаннан кейін барлығы қайта өңдеу зауытына әкетіледі», - деп атап өтті Бағлана.
Сонымен қатар, мұндай құрылғының орташа құны 1,5 млн теңгеден 5 млн теңгеге дейін өзгереді. Ал жақын арада бұрын шетелде ғана сатып алынған фандоматтардың жаппай отандық өндірісі іске қосылады деп күтілуде.
Сарапшының хабарлауынша, мұндай науқандарға қатысуға халықты ынталандыру проблемасы еуропалық елдерде де кездескен. Мысалы, бүгінде экологиялық тазалықтың үлгісі деп саналатын Швейцарияға жоғары айыппұлдардың көмегімен өз азаматтарын қоқысты сұрыптауға үйрету үшін 20 жыл уақыт қажет болды.
"Ең айқын нәрсе - бұл ақшалай сыйақы, әсіресе өскелең ұрпаққа әрдайым майда ақша керек, оларды үнемі бірнәрсеге (тәттілер, кино, ойын-сауық және т.б.) ақша жұмсауға құмар", - деп хабарлайды Бағлана.
Бұл ретте кейбір компаниялар қатысқаның үшін бонустар есептей алады, оларды эко-шараларға ауыстыруға, ұялы нөмір теңгеріміне немесе қоғамдық көлікте жол жүруге жұмсауға болады. Кейбіреулер ақшаны банк картасына аударады, ал біреулер қайырымдылыққа аударады.
"Тіпті, Алматы сауда орталығының бірінде бір айлық тұрақ картасына немесе жылдам тамақтану желілерінде тамақ (пицца, бургер, кофе, донер) алу үшін купондарға айырбастауға болатын макулатура, пластик бөтелкелер, алюминий банкалары, шыны бөтелкелер қабылданған қысқа мерзімді науқандар да болды.
Әрине, қазір әрбір ыдыс үшін сыйақы мөлшері символдық мәнге ие, бірақ болашақта науқан тиімділігі мен тұрғындарды ынталандыру үшін түрлі серіктес компаниялар тартылып, кешбэк ұлғаяды деп ойлаймын", - деп атап өтті сарапшы.
Ал фандоматтар қоғамда «сіңісіп кету» үшін оларды адам көп жерлерде ғана емес, қаланың орталық бөлігінде, сауда және бизнес орталықтарында да қоюға болады.
Барынша тиімді дегеніміз - адамдар фандоматтың қадамдық қолжетімділікте екенін білуі.
Өз кезегінде қайта өңделген бөтелкелер мен банкалардан түрлі брелоктар, ойыншықтар, қоқыс шелектері, вазалар, тротуар плиткалары, жиһаз, шаруашылық тауарлары, тіпті киімдер өндіріледі.
«Бонустар мен сыйлықтар: фандоматтар қазақстандықтар үшін қалай тиімді болуы мүмкін» - Nur.kz, 10.12.2024